Go phethagatsa lefa ka gotsweletsa kgwebo ya dipala

Setheo sa Naga sa Matlole a go Godisa Dikgwebo (NEF) se thusitse Sivuyise Sotshongaye (yo a nang le dingwaga di le 31), yo a tswang kwa Flagstaff  kwa porofenseng ya Kapa Botlhaba, gore a kgone go tsosolosa kgwebo ya kwa gaabo le go phethagatsa lefa la ga Moporesitente wa mo malobeng e bong Rre Nelson Mandela. 

Sotshongaye ke Mokaedi yo Mogolo wa Sotsho Treated Timbers (STT), e leng setlamo se se kwadisitsweng ka ngwaga wa 2015 mme so sona se simolotse go dira ka ngwaga wa 2022 morago ga gore se amogele dimilione di le tlhano tsa diranta go tswa mo go NEF. 

Kgwebo eno e rekisa dipala tse di tloditsweng ka Letsoku la Mmala wa Koporo (CCA) mmogo le dipala tsa go aga, mme e rekisetsa mefuta ka go farologana ya mabentlele a a rekisang didirisiwa tsa go aga mmogo le go rekisetsa balemirui ba mo porofenseng ya Kapa Botlhaba mmogo le ba porofense ya KwaZulu-Natal. 

Letsoku la Mmala wa Koporo (CCA) ke khemikhale e e dirisiwang go tshasa dipala gore di seke tsa bola ka bonako mme di tseye sebaka, di seke tsa jewa ke motlhwa kgotsa go sengwa ke pula. Go le gantsi dipala tseno di dirisiwa mo go kampeleleng dijarata, go dirisiwa jaaka dipala tsa go thusa go aga le go aga ka tsona mmoogo le go aga mafelo a kwa dipolaseng. 

Fa a buisana le ba Vuk’uzenzele, Sotshongaye a re kgwebo eno ke e e neng e bediwa Flagstaff Treated Timbers, e rre wa gagwe a e butseng ka ngwaga wa 1990. 

“Kgwebo ya rre e ne e dira sentle sebaka sa go feta dingwaga di le masome a mararo... e dirile gore re seke ra itse tshokolo e bile ke yona e e dirileng gore re kgone go tsena dikolo tsa maemo a a kwa godimo. Ka maswabi dingwaga di le mmalwa tse di fetileng mebaraka e ne ya fetoga, metšhini e e neng e dirisiwa e ne e setse e onetse mme kwa bofelong setlamo seno se ne sa gapeletsega gore se phutlhame. Nna le bana ba kwa gae re ne ra tshwanelwa ke gore re dire sengwe gore re kgone go tsweletsa kgwebo ya rre wa rona,” o tlhalositse jalo. 

Ka Lwetse 2021, setlamo seno se ne sa abelwa matlole ke NEF.

Sotshongaye o tlhalosa gore matlole ao a diriseditswe go reka teroko, lefelo la go tlotsa dipala  letsoku mmogo le go reka dikhemikhale tsa go tlotsa dipala tseo.

A mangwe a matlole a ne a dirisediwa go tsweletsa tiro ya go tsamaisa kgwebo eno. 

O tlhalositse gore go dira bonnete jwa gore lefa la rre wa gagwe ga le nyelele ke selo se se mo dirang motlotlo, segolo jang fa a gakologelwa kutlobotlhoko e a neng a e bona mo matlhong a rre wa gagwe fa kgwebo eno e ne e phutlhama.

Ka ntlha ya thuso ya NEF, setlamo sa STT se kgonne go tsosolosa le go ntšhwafatsa feme eno. 

“Jaaka ke le mosimanyana wa gagwe, ke ne ka ikanya gore ke tla dira gore a ikotle sehuba ka seo ke tla se dirang. NEF e nthusitse gore ke kgone go dira bonnete jwa gore lefa la ka fa lapeng ga le re sutlhe mo diatleng. Fa re dira metlae le bana ba kwa gae re a tle re re re aga khumo e e tla fetelang kwa ditlogolong le kwa ditlogotlogolwaneng go ya go ile. Rre wa me le ene ke yo mongwe wa bakaedi mo kgwebong eno,” o tlhalositse jalo. 

Go fitlha ga jaanong kgwebo eno e kgonne go tlholela batho ba le 17 ditiro, mme bontsi jwa bona ke bašwa. 

“Re leka go lwantshana le botlhokatiro mmogo le tshokolo.

Go ya ka rona, go lwantshana le botlhokatiro ke fa re kgona go thusa batsadi ba bangwe gore le bona ba kgone go isa bana ba bona sekolong, go thusa lekau gore le kgone go tlhokomela lapa la gagwe le go le fepa, mmogo le go thusa mme yo a godisang bana ba gagwe a le esi gore a kgone go dira gore mosetsanyana wa gagwe a nne le tsholofelo mo botshelong,” o tlaleleditse ka go rialo. 

NEF e beeletsa mo setlamong sa STT 

Mokaedikhuduthamagamogolo wa NEF Mziwabantu Dayimani o tlhalositse gore: “Fa NEF e ne e tsaya tshwetso ya go beeletsa mo go STT, re ne re itse gore jaanong ga re a beeletsa fela mo kgwebong.

Re beeleditse gape le mo mošweng yo a leng mafolofolo yo a itomileng sesino go tsosolosa lefa la gagwe le go tlisa diphetogo mo motseng wa gaabo. STT ke sekao sa gore fa dikgwebo tse di leng mo diatleng tsa bašwa di enngwa nokeng ka thuso e di e tlhokang, di ka kgona go fetola dikarolo tsotlhe tsa kgwebo eo le go tsosolosa diintaseteri tse di mo mafelong a metseselegae.” 

O tlaleleditse gape le ka gore kgang ya STT e re ruta gore ke eng se se ka diragalang fa bašwa ba tlamelwa ka thuso le didirisiwa tse ba di tlhokang gore ba kgone go di goga kwa pele. 

Sotshongaye o tlhalositse gore jaaka lekau la ngwana wa mmala wa sebilo ka fa nageng ya Aforika Borwa, mo go ene go keteka  botshelo jwa ga Rre Nelson Mandela jaaka sekai, seno mo go ene ke sekai se segolo thata se se nang le bokao. 

“Mo go ene seno se raya gore jaanong ga go sa na dikgoreletsi mme ditšhono di buletswe. Rre Mandela o re buletse dikgoro gore re kgone go phethagatsa seo re batlang go nna sona. Ke ene seikokotlelo fa re bua ka gore 'ngwana wa mmala wa sebilo, le wena seo o batlang go nna sona o ka kgona go nna sona'—seno ke nnete se a kgonagala,” o garetse ka go rialo.