Re samagane le dikgato tsa go boloka seriti sa tirelo ya sepodisi sa naga ya rona

Mo bekenyaneng e e fetileng, Tlhogo ya Mapodisi kwa Porofenseng ya KwaZulu-Natal Nhlanhla Mkhwanazi o ne a tshwara kopano le bobegakgang mo a neng a dira ditatofatso tse di tsitsibanyang mmele tsa gore Tona ya Mapodisi mmogo le batho ba bangwe ba rerile dikgato tsa go sitisa dipatlisiso tsa sepodisi.

Maabane bosigo ke ne ka ema naga ka lefoko gore go tlilwe go tlhomiwa khomišene ya dipatlisiso e e tla etelelwang kwa pele ke Motlatsamoatlhodimogolo Mbuyiseli Madlanga mme khomišene eno e tla dira dipatlisiso go ribolola boammaruri jwa ditatofatso tseno.

Re tsere dikgato tseno gonne ga re batle go bona kgatelopele e re e dirileng mo go baakanyeng ditheo tsa naga ya rona tsa molao mmogo le ditheo tsa phemelo di boela morago mme di fatlhiwa ke dilabe. 

Go botlhokwa gore re fitlhe mo nneteng ya kgang ka go dirisa dikgato tse kwa bofelong go ka se tweng di ne di sekametse ka fa letlhakoreng le le rileng, di dirilwe ka tsela e e belaetsang le ka tsela e e itlhokomolositseng dilo tse di rileng gonne seno se tla dira gore setšhaba se se sole sepe mo ditirelong tsa sepodisi.

Seno ebile se botlhokwa thata jaaka re le mo letsholong la go lobela dintshi paka ya ditiragalo tsa go goga puso ka nko.

Fela jaaka ke setse ke tlhalositse maabane bosigo, Khomišene eno e tla bolotsa dipatlisiso ka ga ditatofatso tse di ka ga botlhokotsebe jo bo itirelang boithatelo ka ditheo tsa sepodisi, tsa molao le ditheo tsa mothale ono tse di leng mo lephateng la go lwantshana le botlhokotsebe.

Gare ga ditatofatso tse di dirilweng tseo khomišene e tshwanetseng go dira dipatlisiso mo go tsona ke tsa go letla ditiragalo tsa botlhokotsebe jo bo diriwang ka mokgwa wa go timetsa motlhala go itirela boithatelo; go gogelwa ga ditlhogo tsa ditheo tsa molao mo ditiragalong tsa botlhokotsebe; ditiragalo dingwe le dingwe tsa di dirilweng tsa botlhokotsebe le tsa go go tshosetsa batho, go ba bogisa kgotsa go jesa tiro bao ba phunyang khupamarama kgotsa batlhankedi bao ba sa batleng go ikgolaganya le ditiragalo tsa botlhokotsebe.

Khomišene eno e tla batlisisa seabe se ditlhogo tsa ga jaanong le tsa mo molobeng tsa ditheo tse di rileng ba nnileng le sona mo ba ka tswang ba sukumeditse kgotsa ba itlhokomolositse ditiragalo tsa botlhokotsebe mo ditheong tseno; ba ka tswang ba itlhokomolositse go ka tsaya dikgato le fa ba ne ba neelwa tshedimosetso e e nang le bopaki jo bo feletseng kgotsa le fa ba ne ba lemosiwa dikotsi tse di tla nnang teng fa ba tlogela ditiragalo tseno go itirela boithatelo; kgotsa fa e le gore go na le ka mokgwa o ba neng ba bona molemo wa go letlelela ditiragalo tseno go tswelela go gogela marokhu kwa tlase e ka tswa e le molemo ka mokgwa wa madi kgotsa wa sepolotiki.

Ditheo tse go buiwang ka tsona tseno ke Tirelo ya Sepodisi sa Aforika Borwa (SAPS), Setheo sa Bosekisi jwa Naga, Setho sa Phemelo ya Puso (SSA), Ditheo tsa Dikgotlatshekelo, mmogo le ditheo tsa sepodisi sa diteropokgolo tsa dimasepala tsa Johannesburg, Ekurhuleni le Tshwane.

Khomišene eno e tla dira dipatlisiso gape le mo go lekeng go utolola bopaki jwa gore a go ope fela wa Batlhankedi ba Khuduthamaga mo pusong ba ba okameng maemo a setheo sepe fela sa twantsho ya bosenyi ba ba amegang mo go gogeng maoto e leng seo se dirileng gore botlhokotsebe bo itirele boithatelo, ba ba amegang mo go sukumetseng kgotsa go itlhokomoloseng ditiragalo tseno, kgotsa ba ba nnileng le seabe mo ditiragalong tse di umakilweng mo dipolelwaneng tsa fa godimo.

Khomišene eno e tlile go kopiwa gape le gore e ntshe maikutlo a yona ka ga dithulaganyo tsa go disa maemo tse di leng teng mo ditheong tseno gore di dira ka tshwanelo kgotsa ga di dire, mmogo le go latlhela tlhware logong mabapi le gore melao, dipholisi mmogo le thulaganyo ya ditheo tseno mo go thibeleng go gogwa ka nko ke ditiragalo tsa bosenyi e dira ka tshwanelo kgotsa e a retelelwa.

 E tla neelwa dithata tsa gore e ka rebola dikatlholo kgotsa ditshitshinyo tsa go isa dikgetse tse di tla tlhagelelang kwa kgotlatshekelo, dikgato tsa go kgalema badiri le tsa gore ditheo tse di amegang ke eng se se ka diriwang go di baakanya foo di senyegileng.

Fa khomišene eno e sena go tlhomiwa, e tla samagana le bopaki jo bo utlwagalang jo bo latofatsang bao ba amegang mo ditatofatsong tseno ba ga jaanong ba santseng ba le mo tirelong ya ditheo tsa sepodisi le tsa molao. 

Fa go tlhokagalang, khomišene eno e tla neelwa le dithata tsa gore e dire ditshitshinyo tsa dikgato tse di ka tseelwang batlhankedi bao ba santseng ba le mo tirelong ya ditheo tse di amegang, go tsenyeletsa le tse di tshitshinyang gore batho bao ba emisiwe mo tirong go gore ba se nne le dithata tsa go ka kgoreletsa dipatlisiso tse ba amegang mo go tsona. 

Khomišene eno e tla neelwa dithata tsa go ka tlhatlhela kgetse ka gangwe gore go diriwe dipatlisiso mmogo le go gwetlha setheo sa basekisi go tsaya ditshwetso ka bonako gore ba tla sekisa ba ba amegang kgotsa jang, mme seno se tla ya ka gore ditatofatso tse di dirilweng ke tsa mothale ofe mmogo le go ya ka bopaki le mofuta wa seo se ribolotsweng ke khomišene.

Gore Khomišene eno e kgone go dira tiro ya yona sentle ntle le go kgorelediwa ke sepe, ke tsere tshwetso ya gore ke emisa ka poyo ya leitlho Tona ya Mapodisi RreSenzo Mchunu mo tirong.

Tona o ikantse gore o tla dirisana ka botlalo le Khomišene gore e kgone go wetsa tiro ya yona.

Ke tsere tshwetso ya gore ke thape Moporofesara Firoz Cachalia go tsena mo ditlhakong tsa Tona ya Mapodisi. Moporofesara Cachalia ga jaana ke moporofesara yo a rutang dithuto tsa molao kwa Yunibesiting ya Witwatersrand e bile gape ke monnasetulo wa Lekgotla la Naga la Dikeletso mo Mererong ya go Lwantshana le Bonweenwee. Mo nakong e e fetileng o kile a dira jaaka Mokhuduthamaga wa Merero ya Polokesego ya Setšhaba mo Porofenseng ya Gauteng.

Khomišene eno e tlhomiwa mo godimo ga dikgato tse dikgolo tse di setseng di dirilwe ka fa nageng ya rona mo go gagamatseng maatla a ditheo tse di netefatsang fa molao o obamelwa.

Mo dingwageng di le mmalwa tse di fetileng ba Tirelo ya Sepodisi sa Aforika Borwa (SAPS), Yuniti e e Batlisisang Dikgetse tse di Itlhophileng (SIU), Yuniti ya Thopo ya Dithoto mmogo le ba ditheo tse dingwe tse dintsi tsa molao ba ntse ba samagane le phage ka dingana mo ba tokafaditseng maemo mo go lwantshaneng le ditiragalo tsa botlhokotsebe jo bo diriwang ka mokgwa wa go timetsa motlhala wa bosenyi le wa bonweenwee.

Go botlhokwa thata gore re tshware fela jalo mo go lwantshaneng le ditiragalo tseno mmogo le mo go gagamatseng tiro eno le go feta.

Jaaka khomišene eno e tla bo e smagana le go phethagatsa tiro ya yona, re tla dira bonnete jwa gore SAPS mmogo le ditheo tse dingwe tsa molao di tswelela go dira tiro ya tsona ntle le selabe mo 'itlhong.

Ke ikuela mo go motlhankedi yo mongwe le yo mongwe yo a direlang setheo se sengwe le se sengwe sa molao mmogo le sa ditirelo tsa phemelo go tiisa seatla mo go direng bonnete jwa gore molao o a obamelwa mmogo le mo go netefatseng gore ba latela melao ya maitsholo mo ditirong tsa bona.

Ke ikuela mo go moAforika Borwa yo mongwe le yo mongwe go ema khomišene eno nokeng fa e dira tiro ya yona, e bile gape fa go le matshwanedi, go e fatlhosa ka bopaki kgotsa ka tshedimosetso e e tla thusang khomišene go dira tiro ya yona.

Ka go tsaya dikgato tsa go tlhoma Khomišene ya go Dira Dipatlisiso ke sesupo sa go bontsha sešhaba gore ga re bue fela fa re re tsamaiso ya puso eno ke e e latelang molao, e e tlhokang lehunelo e bile e rwala maikarabelo mme gape e aga naga ya Aforika Borwa e batho botlhe ba ba nnang mo go yona ba ikutlwang ba bolokesegile e bile ba sireletsegile.

Sekwalwa sa Molaetsa ono wa ga Moporesitente, se phasaladitswe lekgetlo la ntlha ka la bo 14 Phukwi 2025.